جراحی متابولیک؛ راهی برای درمان دیابت

یکی از گزینه مهم درمانی برای بیماری های متابولیک به خصوص برای بیمارانی که مبتلا به دیابت نوع ۲ هستند، جراحی است. بسیار ی از افرادی که چاق هستند، با بیماری هایی همچون دیابت، فشار خون، چربی بالا، مشکلات قلبی و … دست و پنجه نرم می کنند.
دیابت یکی از بیماری های شایع در کل جهان محسوب می شود. روش های درمانی کلاسیک برای درمان دیابت نوع ۲، آموزش، رژیم غذایی، ورزش و استفاده از دارو است اما این بیماری ممکن است علی رغم همه این روش های درمانی روند پیش رونده ای داشته باشد. بعضی اوقات، حتی به رغم استفاده شدید از انسولین، نتیجه موثری یافت نمی شود. در چنین مواردی جراحی متابولیک باید به عنوان یک روش درمانی موثر در نظر گرفته شود.
در این مقاله، ما قصد داریم درباره مفهوم جراحی متابولیک که متمایز از جراحی های چاقی است صحبت کنیم.

آیا روش درمانی متابولیک برای دیابت نوع ۱ و ۲ متفاوت است؟

دیابت نوع ۱ و ۲ بیماری کاملاً متفاوتی هستند. در دیابت نوع ۱ تولید هیچ انسولینی وجود ندارد، پس روش های درمانی قطعا برای این دو نوع دیابت متفاوت خواهد بود. از طرف دیگر، بدن در دیابت نوع ۲ انسولین تولید می کند اما نمی تواند از این انسولین استفاده کند. به وسیله جراحی به این دسته از افرادی که بیماری دیابت نوع ۲ دارند، می توان کمک کرد. یعنی با جراحی متابولیک، بدن را قادر به استفاده از انسولین تولید شده خود و کنترل قند بدن می کنند.

جراحی متابولیک چیست؟

جراحی متابولیک به انواع روش های جراحی اطلاق می شود که با هدف بهبود وضعیت متابولیسم و کاهش وزن افراد انجام می شود.
این جراحی توسط متخصصین خبره انجام می شود و با کمترین عارضه و بیشتری اثر بخشی درمانی وضعیت جسمانی افراد بیمار و مبتلا به سندروم متابولیک را بهبود می بخشند.
جراحی متابولیک انواعی دارد که عمل اسلیو معده و عمل بای پس معده با روش لاپاراسکوپی از انواع آن محسوب می شوند.

چگونه سطح بالای قند خون به طور مداوم بر اندام های بدن ما تأثیر می گذارد؟

هر دو نوع دیابت با آسیب رساندن به دیواره رگ های خونی باعث آسیب به اعضای بدن می شوند. آسیب دیدن اعضای بدن، بسته به نوع عروقی که در آن محل، تحت تأثیر قرار می گیرد، متفاوت است. بیمارانی که اضافه وزن دارند باعث می شود رگ های خونی متوسط و بزرگ را تحت تأثیر قرار گرفته و بر این اساس، منجر به مشکلاتی مانند حمله قلبی , سکته های مغزی, بیماری های کلیوی و … گردد.
در بیماران مبتلا به دیابت با وزن کمتر، این مسئله منجر به مشکلات چشم، کلیه و عروق پا می شود. در نتیجه اثر آن بر رگ های خونی کوچک و متوسط است. اما همیشه استثناهایی وجود دارد.

جراحی متابولیک چه تاثیری بر روی بدن می گذارد؟

افرادی که در شهرهای پیشرفته زندگی می کنند، به مصرف غذاهای تصفیه شده ، یعنی غذاهای فرآوری شده عادت کرده اند. هنگامی که این غذاها به قسمت داخلی روده کوچک می رسند، از نظر بیوشیمیایی می گوییم این غذاها هضم شده اند.
در جراحی متابولیک، هورمون های مقاوم به انسولین در قسمت اولیه روده کوچک و هورمون های حساسیت به انسولین از قسمت انتهایی روده تخلیه می شوند تا زمانی که مواد غذایی که به قسمت نهایی روده می روند و از نظر کیفیت همچنان ضعیف تر می شوند، فعالیت هورمون ها و حساسیت رسپتور ها کاهش می یابد. با تعویض قسمت های اولیه و انتهایی روده کوچک با استفاده از این جراحی، هورمون های حساس کننده به انسولین به طور موثرتری فعال شوند.

چه افرادی کاندید عمل جراحی هستند؟

عمل جراحی لاغری می تواند برای این دسته از افراد بسیار کارساز و مفید باشد:

• بیش از ۴۵ کیلوگرم دچار اضافه وزن هستید.
• شاخص توده بدنی یا BMI بالای ۴۰ دارید.
• شاخص توده بدنی ۳۵ دارید و دچار مشکلاتی از جمله فشارخون بالا یا دیابت مرتبط با اضافه وزن شدید هستید.
• پس از مدت طولانی تلاش کرده اید و با انجام تمرینات ورزشی و رژیم غذایی نتواسته اید به وزن ایده آلی دست پیدا کنید.

جراحی چاقی برای درمان دیابت:

اگر شاخص توده بدنی ۳۵ یا بیشتر با دیابت نوع ۲ یا سایر بیماری های مرتبط با اضافه وزن دارید و نتوانسته اید به قند خون ناشتا طبیعی کمتر از ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر برسید، احتمالا کاندید عمل جراحی دیابت خواهید بود.

در چه مرحله ای از بیماری دیابت، جراحی توصیه می شود؟

در دیابت نوع ۲ آسیب رگ های خونی متوسط و بزرگ قبل از تشخیص بیماری شروع می شود. باید در نظر گرفته شود که اکثر بیماران قبل از تشخیص، سابقه ۲ یا ۳ سال بیماری دیابت را داشته اند. پزشک متخصص، قبل از تشخیص، می تواند متوجه آسیب های وارد شده به عروق گردد.
دیابت نوع ۲ به طور کلی، پیشرفت متوسطی دارد. یعنی بیش تر عوارض آن، در طی سالیان اتفاق افتاده و به مرور علائم آن بروز می کند. به همین دلیل به آن بیماری “موذی” گفته می شود. پس از گذشت ۱۰ الی ۱۲ سال مشخص می شود که بیمار انسولین خود را از دست داده است و پس از این دوره، علائم آسیب اندام شروع به ظهور می کند. در این زمان است که وقت آن رسیده تا بیمار به پزشک برای درمان معالجه نماید.
برای کمک به بیماران دیابتی که نتوانند با داروها سطح قند خون خود را کنترل کرده و یا نشانه هایی از آسیب اندام های آن ها به دلیل این نوع بیماری، ظاهر شود. درمان به روش جراحی متابولیک توصیه می گردد. البته جراحی متابولیک، بهتر است قبل از اینکه اتفاق ناگواری همچون از دست دادن دست و یا از دست دادن کل انسولین رخ دهد، انجام شود.

جراحی متابولیک به چه صورتی انجام می شود؟

جراحی متابولیک از دو قسمت تشکیل شده است, بخش اول بر روی معده، که طی آن قسمتی از معده به صورت یک ساک ایجاد می گردد که حجم کمتری نسبت به معده ی اصلی دارد، قسمت دوم شامل خارج کردن اثنی عشر و ابتدای روده کوچک از مسیر غذا می باشد و قسمت های دورتر و انتهایی تر روده, به ساک معده پیوند زده می شود. که این تغییرات در مسیر روده و معده باعث تغییرات هورمونی و واکنشهای هورمونی خاص در بدن میشود و ترشح انسولین و حساسیت بافتها به انسولین افزایش می یابد.
این عمل به روش لاپاراسکوپی (نه جراحی باز) انجام می شود. این یک روش همانند عمل باز نبوده و برش های زیاد و بزرگ بر روی شکم ایجاد نمی کنند، بلکه از طریق برش های کوچک این عمل انجام می شود.

آیا مشکلات بیماران دیابتی در دوره بعد از جراحی از بین می رود؟ آیا دیگر نیازی به مصرف دارو و انسولین نخواهد بود؟ 

ذخایر انسولین و عملکرد ارگان ها، مشخص می کند که تا چه اندازه این جراحی تا چه اندازه برای درمان دیابت نوع ۲ موثر خواهد بود. هرچه میزان ذخیره انسولین در بیمار بیش تر بوده و فعالیت بدنی بیش تر باشد، انتظار موفقیت بیش تری در پی خواهد داشت. اما مهم ترین نکته را نباید فراموش کرد ، این که دیابت دارای ساختارهای هورمونی، عصبی و روان زایی است.
این جراحی فقط جنبه هورمونی دیابت را درمان می کند. برای توضیح آن به شکل ساده، باید بیان کنیم که؛ وقتی که برای بیماری که برای او کنترل هورمونی را در نظر گرفته ایم، به هر دلیلی احساس ناراحتی و یا احساس خوشحالی و عصبانیت می کند، همه این ها می تواند ناشی از ایجاد نوساناتی در قند خون او باشد. البته این نوع نوسانات در بیماران غیر دیابتی نیز مشاهده می شود. با این حال، مدت و شدت این نوسان، در بیماران غیر دیابتی مقیاس کمی دارد. این نوسان پس از جراحی به آرامی ادامه می یابد اما در مقایسه با قبل، بسیار کم تر می شود.

دیابت نوع ۲ یک بیماری پویا با پیشرفت متغیر در طول زمان است. سطح متوسط قند خون بعد از ۳ ماه پس از عمل باید اندازه گیری شود و وضعیت آسیب اعضای بدن سنجیده شود.

مزیت های جراحی متابولیک چیست؟

• کاهش فشار خون در افراد مبتلا به چاقی (فشار خون بالا به ویژه هنگامی که با چاقی بیمار همراه باشد، علت اصلی مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان است.)
• کاهش خطر حمله قلبی
• کاهش سکته مغزی و مرگ
• کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ (یکی از مهم ترین مزیتهای این جراحی)
• کنترل کلسترول بالا
• بهبود آپنه خواب

اکثر بیماران ۵۰ تا ۸۰ درصد از وزن اضافی خود را طی ۱۸ تا ۲۴ ماه پس از جراحی کم می کنند. با این حال اثرات آن بر قند خون بلافاصله پس از جراحی مشخص می شود.

افراد پس از انجام این جراحی می توانند داروهای دیابت خود را کمتر یا به طور کلی حذف کنند.

جراحی متابولیک، چه عوارضی و مشکلاتی می تواند داشته باشد؟

بزرگ ترین عیب این جراحی این است که انجام آن دشوار است و از نظر فنی، نیاز به آموزش جدی, آکادمیک و اصولی و توانایی فنی بالا برای انجام آن دارد. در حالت کلی، ما باید عوارض مربوط به جراحی را به دو قسمت تقسیم کنیم؛ عوارضی که در اوایل دوره بعد از جراحی ظاهر می شوند و عوارضی که ممکن است در سال های بعد بروز کنند.
در انواع جراحی ها، به میزانی عوارض خاصی به وجود می آید و این میزان برای جراحی های دستگاه گوارش فوقانی حدود ۱۰٪ است. از جمله این عوارض می توان به خونریزی ، عفونت ، نشت و از عوارض طولانی مدت میتوان به کم خونی و سوءتغذیه و کاهش وزن بیش از حد اشاره کرد.
از عوارض احتمالی فتق یا هرنی است. که ممکن است روی خطوط برش یا به صورت فتق داخلی ایجاد شود. احتمال بروز چنین عارضه ای یک درصد است.
مشکل احتمالی دیگر خطر ایجاد سنگ یا لجن در کیسه صفرا است. احتمال بروز چنین عارضه ای ۱۲ درصد است. این میزان را می توان با داروهای پیشگیری به ۵٪ کاهش داد. در صورت مشاهده علائم تورم یا چسبندگی در کیسه صفرا میتوان با جراحی آن را برداشته و در نتیجه این خطر را برطرف کرد.

پس از عمل جراحی از چه مواد غذایی می توان استفاده کرد؟

• چند ساعت پس از جراحی بیمار می تواند شروع به نوشیدن آب می کند.
• بعد از اینکه بیمار به مدت دو هفته تحت رژیم غذایی مایع قرار گرفت، می توان به آرامی شروع به خوردن غذاهای نرم و پوره جات کند. و به تدریج رژیم غذایی پیشرفت کرده و
بعد از حدود ۲_۳ ماه، بیماران می توانند از تمامی مواد غذایی استفاده کنند.

دوره نقاهت جراحی متابولیک

معمولا بیماران طی ۱ تا ۳ روز پس از بستری شدن در بیمارستان می توانند به منزل خود بازگردند. مدت زمان بستری ماندن بسته به شرایط هر فرد متفاوت است.

همچنین افراد می توانند پس از گذشت ۴ تا ۶ هفته از عمل به فعالیت های روزانه و عادی خود ادامه دهند. اما نکته ای که وجود دارد این است که باید در ادامه سبک جدیدی از زندگی از جمله رژیم غذایی و تمرینات ورزشی منظم را طبق دستورات پزشک داشته باشند تا نتایج به صورت دائمی باقی بماند.

هزینه جراحی متابولیک

هزینه این عمل جراحی بسته به شرایط مختلفی تعیین می شود که در ادامه مواردی که بر قیمت نهایی تاثیر گذار است را برای شما نام خواهیم برد:

• نوع عملی که انجام می دهید از جمله اسلیو یا بای پس
• پزشکی که انتخاب می کنید و میزان مهارتی که دارد.
• مطبی که مراجعه می کنید.
• شهری که سکونت دارید.
• و…

پس از جراحی چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید

در صورتی که پس از جراحی با چنین علائمی مواجه شدید به پزشک خود مراجعه کنید:

• تب
• بیشتر شدن درد یا ایجاد درد بیشتر
• ایجاد عفونت در محل برش
• استفراغ مداوم که قادر به غذا خوردن نیستید.
• به شدت دچار یبوست شده اید.

در صورتی که به توصیه های پزشک فوق تخصص جراحی های چاقی در کرج پس از جراحی لاغری توجه داشته باشید، بهترین نتیجه را برای شما به همراه خواهد داشت.