سنگ کیسه صفرا چیست؛ درمان سنگ کیسه صفرا با لاپاراسکوپی

سنگ کیسه صفرا رسوبات سختی از مایع گوارشی است که در کیسه صفرا ایجاد می‌شود. کیسه صفرا اندامی کوچک گلابی شکل در سمت راست شکم، در زیر کبد قرار دارد.

کیسه صفرا مایع گوارشی، به نام صفرا را در خود نگه می‌دارد و در روده کوچک آزاد می‌شود. اندازه کیسه صفرا در هر فردی متفاوت است، به کوچکی یک دانه شن تا بزرگی یک توپ گلف است.

در برخی تنها یک سنگ کیسه صفرا ایجاد می‌شود، در حالی که در برخی دیگر چندین سنگ صفراوی وجود دارد. افرادی که علائم ناشی از سنگ کیسه صفرا دارند، معمولا نیاز به عمل جراحی خواهند داشت.

در این مواقع پزشک جراحی را به روش لاپاراسکوپی یا همان به روش بسته انجام می‌دهد تا بیمار متحمل عارضه‌های ناشی از جراحی‌های باز نشود.در صورتی که سنگ کیسه صفرا هیچ علائمی نداشته باشد، نیازی به درمان نخواهد داشت. برای اطلاعات بیشتر مقاله انجام لاپاراسکوپی در کرج را مطالعه کنید.

 

علائم سنگ کیسه صفرا

سنگ کیسه صفرا ممکن است هیچ علائمی را ایجاد نکند. در صورتی که سنگ در مجاری قرار بگیرد و انسداد ایجاد شود، علائمی را ایجاد می‌کند که این موارد به شرح زیر است:

• درد ناگهانی در قسمت راست بالای شکم تشدید می‌شود.
• درد ناگهانی در مرکز شکم، درست در زیر استخوان سینه ایجاد می‌شود.
• احساس کمردرد در بین تیغه‌های شانه وجود دارد.
• بیمار احساس درد در شانه راست خود دارد.
• حالت تهوع یا استفراغ وجود دارد.
• درد ناشی از سنگ کیسه صفرا از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه دارد.
• نفخ، سوء هاضمه و احساس سنگینی بعد از صرف غذاهای چرب.
• زردی پوست یا چشم‌ها (در صورت انسداد مجرای صفراوی).
• تب و لرز (در موارد عفونت).

عوارض احتمالی جراحی کیسه صفرا

• عفونت یا خونریزی.
• آسیب به مجاری صفراوی.
• مشکلات گوارشی موقت پس از جراحی.

مواقعی که باید به پزشک مراجعه کنید

هر لحظه که علائم داشتید، باید با پزشک در میان بگذارید؛ اما، علائم جدی‌تر که حتما باید به پزشک مراجعه کنید، شامل موارد زیر است:

• به قدری درد شکم دارید که نمی‌توانید به راحتی یک جا بنشینید.
• پوست و سفیدی چشم شما زرد شده است.
• تب همراه با لرز دارید.

علت ایجاد سنگ صفرا چیست؟

علت دقیق ایجاد چنین عارضه‌ای مشخص نیست. دلایل احتمالی ایجاد این بیماری به شرح زیر است:

صفرا کلسترول بالایی دارد

در حالت طبیعی صفرا مواد شیمیایی دارد که کلسترولی که از کبد دفع می‌شود، حل می‌کند. اما، اگر کبد بیش از مقداری که صفرا می‌تواند، کلسترول دفع کند، این کلسترول اضافی به شکل کریستال و در نهایت سنگ می‌شود.

صفرا بیلی روبین زیادی دارد

بیلی روبین یک ماده شیمیایی است که وقتی گلبول‌های قرمز تجزیه می‌شود، تولید خواهد شد. همچنین برخی از شرایط باعث می‌شود، کبد بیلی روبین بیش از حدی تولید کند. 

این شرایط شامل سیروز کبدی، عفونت مجاری صفراوی و برخی اختلالات خونی است. بیلی روبین اضافی می‌تواند منجر به تشکیل سنگ کیسه صفرا شود.

کیسه صفرا شما به درستی تخلیه نمی‌شود

اگر کیسه صفرا به طور کامل یا به اندازه کافی تخلیه نداشته باشد، ممکن است صفرا غلیظ و به تشکیل سنگ کیسه صفرا منجر شود. برای اطلاعات بیشتر مقاله سنگ کیسه صفرا و چاقی را مطالعه کنید.

انواع سنگ کیسه صفرا

انواع سنگ‌های صفراوی که می‌تواند در کیسه صفرا ایجاد شود به شرح زیر است:

سنگ‌های صفراوی کلسترولی

رایج‌ترین نوع سنگ کیسه صفرا که به عنوان سنگ کیسه صفرا کلسترولی شناخته می‌شود، اغلب به رنگ زرد است. 

سنگ کیسه صفرا رنگدانه‌ای

این سنگ‌ها به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه هستند، این نوع زمانی تشکیل می‌شود که صفرا حاوی مقادیر زیادی بیلی روبین باشد.

نحوه تشخیص سنگ کیسه صفرا چگونه است؟

آزمایش‌ها و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص سنگ کیسه صفرا و عوارض ایجاد شده به شرح زیر است:

• سونوگرافی شکم
• آندوسکوپی سونوگرافی (EUS)
• سایر آزمایشات تصویربرداری از جمله اسکن کبدی، کوله سیستوگرافی MRI یا CT اسکن و… 
• آزمایش خون

سنگ کیسه صفرا چه درمانی دارد؟

اکثر افرادی که علائم ناشی از این بیماری ندارند، نیاز به هیچگونه درمانی نخواهند داشت. در صورت صلاحدید پزشک فوق تخصص جراحی چاقی در کرج و احساس علائم از سوی بیمار اقدامات درمانی صورت خواهد گرفت. 

به دو روش امکان عمل جراحی برای خارج کردن کیسه صفرا وجود دارد که این موارد به شرح زیر است:

لاپاراسکوپی

این نوع جراحی به صورت بسته برای بیمار تحت بیهوشی عمومی برای بیمار انجام می‌گیرد. پزشک معمولا سه یا چهار برش در شکم وارد می‌کند، سپس با کمک لاپاراسکوپ که همراه با دوربین و تجهیزات لازم است، اقدامات لازم را با دید کافی که از صفحه مانیتور دارند، انجام می‌دهد.

در صورتی که بیمار هیچ مشکلی نداشته باشد، می‌تواند در روز عمل یا روز بعد از آن، به خانه بازگردد. جراحی‌هایی که به روش بسته برای بیماران انجام می‌گیرد، معمولا دوره نقاهت کوتاه‌تر و عوارض کمتری دارد.

جراحی به روش باز

این جراحی زمانی برای بیماران انجام می‌شود که مشکلات عفونی یا زخمی ایجاد شده باشد.

درمان دارویی

ممکن است پزشک برای برطرف کردن سنگ کیسه صفرا دارو تجویز کند. اما، با مصرف دارو ممکن است به ماه‌ها یا سال‌ها زمان احتیاج باشد تا سنگ صفراوی حل شود و همچنین در صورت توقف مصرف دارو، سنگ صفراوی مجددا تشکیل می‌شود.

گاهی اوقات داروها هیچ تاثیری بر درمان بیماران نخواهد داشت. داروهای سنگ کیسه صفرا در اغلب مواقع زمانی تجویز می‌شود که بیمار شرایط انجام عمل جراحی نداشته باشد.

بیشتر بخوانید: درمان آشالازی با لاپاراسکوپی

مراقبت های بعد از عمل لاپاراسکوپی سنگ کیسه صفرا

نکات زیادی در خصوص مراقبت های پس از این عمل وجود دارد که در ادامه به طور کامل برای شما توضیح خواهیم داد.

رژیم غذایی

• جهت جلوگیری از حالت تهوع، استفراغ و یبوست باید مصرف غذای خود را پس از عمل با مایعات شفاف شروع کنید، سپس یک رژیم غذایی کم چرب را شروع کنید که می تواند شامل سوپ، ژله، بستنی، آبمیوه و… باشد.
• وعده های غذایی زیاد؛ اما مقدار غذای کم داشته باشید.
• می توانید به مدت یک ماه همانند همیشه رژیم غذایی معمولی داشته باشید؛ اما در این مدت از مصرف غذاهای چرب خودداری کنید. غذاهای چرب شامل همبرگر، پنیر، شیر پرچرب و… می شود. غذاهای کم چرب مانند برنج، خوراکی های کبابی، نان تست، ماست و… میل کنید.
• باید مقدار زیادی مایعات بنوشید، مگر اینکه پزشک اجازه این کار را به شما نداده باشد.
• اگر دچار اسهال شده اید، از مصرف مواد غذایی تند، غذاهای چرب، لبنیات و همچنین الکل خودداری کنید. در صورتی که این مشکل بیش از دو هفته ادامه داشت، پزشک خود را در جریان بگذارید.
• باید مقدار زیادی میوه، غلات کامل، سبزیجاتی با برگ سبز میل کنید. از مصرف غذاهایی که منجر به یبوست می شود از جمله محصولات لبنی، غذاهای فراوری شده مانند پاستا و پیتزا، مواد غذایی فریز شده، محصولات حاوی قند مانند کیک، شیرینی و… خودداری کنید.

فعالیت فیزیکی

•  تا 24 ساعت باید کاملا استراحت کنید.
• هیچ فعالیت شدیدی به مدت دو هفته نداشته باشید.
• به مدت دو هفته اجسام سنگین نباید بلند کنید.

مراقبت از جای زخم

• 4 تا 5 برش کوچک در شکم وجود دارد که در انتهای عمل بخیه زده می شود. در انتها با پانسمان روی بخیه ها پوشانده می شود.
• پانسمان را باید به مدت 48 ساعت تمیز و خشک نگه دارید.
• پس از 48 ساعت می توانید بردارید و بگذارید محل زخم هوا بخورد.
• پس از برداشتن پانسمان مانعی برای دوش گرفتن نخواهید داشت.
• هیچ محصولی را نباید روی بخیه و زخم بزنید.

آیا سنگ کیسه صفرا خطرناک است؟

در اغلب مواقع سنگ کیسه صفرا خطرناک نیست؛ اما، امکان خطرناک شدن آن وجود دارد. در صورتی که سنگ کیسه صفرا، کیسه صفرا و جریان صفرا را مسدود کند، می‌تواند خطرناک شود.

در این مواقع ممکن است عفونت در کیسه صفرا ایجاد شود که به عنوان «کوله سیستیت» شناخته می‌شود و می‌تواند به یک بیماری حاد و مزمن تبدیل شود.

عوامل خطرساز در ایجاد سنگ کیسه صفرا

مواردی که احتمال ایجاد این عارضه را افزایش می‌دهد به شرح زیر است:

• جنسیت زن
• افراد بالای 40 سال
• اضافه وزن و چاقی
• بی تحرکی
• بارداری
• رژیم غذایی پرچرب
• رژیم غذایی حاوی کلسترول بالا
• رژیم غذایی کم فیبر
• سابقه خانوادگی سنگ کیسه صفرا
• ابتلا به دیابت
• برخی اختلالات خونی مانند کم خونی داسی شکل یا لوسمی
• کاهش وزن سریع
• مصرف داروهای حاوی استروژن مانند داروهای ضد بارداری خوراکی یا داروهای هورمون درمانی
• ابتلا به بیماری‌های کبدی

برای موارد چاقی و اضافه وزن پزشک فوق تخصص جراحی چاقی ممکن است که عمل اسلیو معده در کرج یا بای پس معده در کرج را با توجه به شرایط بیمار تجویز کند.

عمل لاپاراسکوپی سنگ کیسه صفرا چقدر طول می کشد؟

این عمل به صورت بسته با لاپاراسکوپی انجام می گیرد و معمولا پروسه این جراحی حدود 1 تا 2 ساعت به طول می انجامد. در خصوص مدت زمان دقیق جراحی می توانید از پزشک خود سوال کنید.

مدت زمان مورد نیاز استراحت بعد از عمل

پس از جراحی با لاپاراسکوپی اغلب افراد می توانند طی 1 تا 2 هفته به فعالیت های عادی خود بازگردند؛ با این حال بسته به نوع کار که انجام می دهید متفاوت است.

اگر این جراحی به صورت باز انجام گیرد، بین 4 تا 6 هفته طول می کشد تا بیمار بتواند فعالیت های شغلی و روزانه خود را انجام دهد.

هزینه عمل لاپاراسکوپی سنگ کیسه صفرا چقدر است؟

هزینه این جراحی به عوامل مختلفی از جمله موارد زیر بستگی دارد:

• به پزشکی که مراجعه می کنید.
• شهری که سکونت دارید.
• به بیمارستانی که مراجعه می کنید.
• و…

برای مطلع شدن از هزینه های دقیق باید به متخصص مورد نظر خود مراجعه کنید تا به صورت حضوری همه موارد مورد بررسی قرار گیرد.

پیشگیری از سنگ کیسه صفرا

برای کاهش خطر تشکیل سنگ‌ها باید به این نکات توجه داشته باشید:

• رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای پر فیبر و کم‌چرب.
• فعالیت بدنی منظم: جلوگیری از اضافه وزن و چاقی.
• کنترل کلسترول: مصرف مواد غذایی حاوی چربی‌های سالم مانند ماهی و روغن زیتون.

بهترین نوشیدنی برای سنگ کیسه صفرا

توجه داشته باشید که نوشیدنی به تنهایی نمی‌ تواند سنگ‌ های تشکیل شده را از بین ببرد؛ اما به کنترل علائم و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت کمک می کند.
نوشیدنی‌ های مفید برای سنگ کیسه صفرا:

آب فراوان

نوشیدن آب زیاد، ساده‌ ترین و مهم‌ ترین کاری است که می‌ توانید انجام دهید. آب به رقیق شدن صفرا و جلوگیری از تشکیل سنگ کمک می‌ کند.

آبلیمو طبیعی

آبلیمو سرشار از ویتامین C است که می‌ تواند به بهبود سلامت کیسه صفرا کمک کند. برخی مطالعات نشان می‌ دهد که اسید سیتریک موجود در لیمو به جلوگیری از تشکیل سنگ کمک می‌ کند.

چای نعناع

نعناع خاصیت شل‌ کنندگی عضلات صاف را دارد و می‌تواند به بهبود جریان صفرا و کاهش دردهای صفراوی کمک کند.

آب سیب طبیعی

بعضی منابع طب سنتی و تحقیقات اولیه اشاره کرده‌ اند که مصرف آب سیب ممکن است به نرم‌ تر شدن سنگ‌ های صفراوی کمک کند، هرچند شواهد علمی قطعی در این زمینه هنوز کامل نیست.

چای سبز

چای سبز با داشتن آنتی‌ اکسیدان‌ های قوی می‌ تواند از التهابات کبد و کیسه صفرا پیشگیری کند.
نکته مهم:
نوشیدنی‌ های پرقند، نوشابه‌ ها و الکل می‌ توانند وضعیت کیسه صفرا را بدتر کنند.

کدام میوه‌ ها برای سنگ کیسه صفرا مضر هستند؟

در حالی که اکثر میوه‌ ها برای سلامتی کلی بدن مفیدند، بعضی از میوه‌ ها ممکن است در شرایط خاص مثل سنگ کیسه صفرا، مشکل‌ ساز شوند، به خصوص اگر قند زیادی داشته باشند یا باعث تحریک دستگاه گوارش شوند.

میوه‌ هایی که افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا باید با احتیاط مصرف کنند:

میوه‌ های خیلی شیرین (انگور، موز رسیده و انبه)

این میوه‌ ها قند طبیعی بالایی دارند. قند زیاد می‌ تواند سطح کلسترول خون را بالا ببرد و منجر به تشکیل سنگ‌ های کلسترولی در کیسه صفرا شود.

آووکادو

آووکادو چربی سالم دارد؛ اما در برخی افراد با مشکلات صفراوی، حتی چربی‌ های مفید هم ممکن است باعث تحریک کیسه صفرا شوند. مصرف متعادل مشکلی ایجاد نمی‌ کند؛ اما زیاده‌ روی توصیه نمی‌ شود.

نارگیل تازه یا خشک‌ شده

نارگیل مقدار قابل توجهی چربی اشباع شده دارد. چربی اشباع می‌ تواند دفع صفرا را سخت‌ تر و علائم سنگ صفرا را بدتر کند.

میوه‌ های ترش خیلی اسیدی ( لیموترش زیاد و گریپ‌ فروت)

اسید زیاد ممکن است در برخی بیماران باعث تحریک معده و صفرا شود، البته همه‌ افراد این حساسیت را ندارند.

چه میوه‌ هایی مجاز و مفید هستند؟

میوه‌ هایی با فیبر بالا و قند پایین بهترین انتخاب‌ اند:

• سیب
• انواع توت‌ ها (بلوبری، تمشک و…)
• گلابی
• کیوی
• هندوانه در حد متعادل

توصیه می‌ شود افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا بیشتر از میوه‌ های تازه، کم‌ قند و غنی از فیبر استفاده کنند و از مصرف آبمیوه‌ های صنعتی و میوه‌ های خشک‌ شده شیرین شده پرهیز کنند.

برای دفع سنگ کیسه صفرا چه بخوریم؟

اگرچه بعضی از سنگ‌ های کیسه صفرا کوچک می‌ توانند با رژیم غذایی مناسب و مراقبت‌ های خاص خود به‌ خود دفع شوند؛ اما نکته مهم این است که غذاها و نوشیدنی‌ های درست می‌ توانند به حرکت بهتر صفرا، کاهش التهاب و جلوگیری از تشکیل سنگ‌ های جدید کمک کنند.
خوراکی‌ هایی که به سلامت کیسه صفرا و دفع سنگ کمک می‌ کنند:

• سبزیجات تازه؛ سبزیجات پرفیبر مثل اسفناج، کلم بروکلی، هویج و کاهو به بهبود گوارش و کاهش کلسترول صفراوی کمک می‌ کنند.
• میوه‌ های کم قند؛ میوه‌ هایی مثل سیب، توت‌ ها، گلابی و کیوی سرشار از فیبر هستند و قند خون را بالا نمی‌ برند، که برای کنترل سنگ‌ های صفراوی اهمیت دارد.
• غذاهای کم‌ چرب؛ رژیم غذایی با چربی کم (مثل ماهی‌ های سفید، مرغ بدون پوست، لبنیات کم چرب) فشار روی کیسه صفرا را کاهش می‌ دهد و دفع سنگ‌ های ریز را آسان‌ تر می‌ کند.

غلات کامل

جو دوسر، برنج قهوه‌ ای و نان سبوس‌ دار به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌ کنند و خطر بروز مشکلات صفراوی را کمتر می‌ کنند.

چربی‌ های سالم در حد متعادل

چربی‌ های مفیدی مثل روغن زیتون یا مقدار کمی آووکادو به بهبود تخلیه صفرا از کیسه صفرا کمک می کند؛ اما باید متعادل مصرف شوند.
مواد غذایی که باید محدود شوند:

• غذاهای چرب و سرخ‌ شده
• گوشت‌ های فرآوری‌ شده مثل سوسیس و کالباس
• محصولات شیرین صنعتی
• فست‌ فودها و نوشابه‌ ها

اگر سنگ کیسه صفرا را عمل نکنیم چه می شود؟

اگر سنگ کیسه صفرا درمان نشود، ممکن است مشکلات جدی‌ تری ایجاد کند. سنگ‌ ها می‌ توانند باعث انسداد مجاری صفراوی شوند و در نتیجه درد شدید، التهاب، عفونت و حتی پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) به وجود آید.
در برخی موارد، ترکیدن کیسه صفرا یا آسیب به کبد نیز ممکن است رخ دهد. بنابراین اگر سنگ کیسه صفرا علامت‌ دار باشد، معمولا جراحی بهترین راه‌ حل برای پیشگیری از عوارض خطرناک است.

درد کیسه صفرا کجاست؟

درد ناشی از کیسه صفرا معمولا در قسمت بالای شکم و سمت راست، درست زیر دنده‌ ها احساس می‌ شود. این درد ممکن است به پشت یا شانه راست هم انتشار پیدا کند.
درد کیسه صفرا معمولا پس از خوردن غذاهای چرب یا سنگین شدت می‌ گیرد و می‌ تواند همراه با تهوع، نفخ یا احساس سنگینی باشد.
اگر این درد مداوم یا شدید باشد، احتمال وجود سنگ صفرا یا التهاب وجود دارد و باید توسط پزشک بررسی شود.

سنگ کیسه صفرا در بارداری

در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی، خطر تشکیل سنگ‌ های صفراوی افزایش پیدا می کند. این سنگ‌ ها ممکن است بدون علامت باشند یا باعث درد ناگهانی در قسمت بالای شکم و سمت راست، تهوع و نفخ شوند.
در بیشتر موارد، اگر علائم خفیف باشند، درمان با رژیم غذایی کم‌ چرب و مراقبت‌ های حمایتی انجام می‌ شود تا پس از زایمان تصمیم‌ گیری نهایی درباره جراحی صورت گیرد.
در صورت درد شدید، عفونت یا انسداد، ممکن است نیاز به درمان فوری و حتی جراحی در دوران بارداری باشد که معمولا در سه‌ ماهه دوم ایمن‌ تر است.

سنگ کیسه صفرا چگونه دفع می‌ شود؟

سنگ‌ های کیسه صفرا معمولا خود به‌ خود دفع نمی‌ شوند، به‌ خصوص اگر بزرگ یا متعدد باشند. در موارد نادر و کوچک، ممکن است با داروهای تجویز‌ شده توسط پزشک و رژیم غذایی خاص به مرور حل شوند؛ اما این روند کندی دارد و قطعی نیست.
موثرترین و رایج‌ ترین روش درمان، جراحی برای برداشتن کامل کیسه صفرا است. در صورت بی‌ علامت بودن سنگ‌ ها، پزشک ممکن است فقط مراقبت و کنترل دوره‌ ای را توصیه کند.

بهترین میوه برای سنگ کیسه صفرا

میوه‌ هایی با فیبر بالا و خواص ضد التهابی می‌ توانند به بهبود عملکرد کیسه صفرا و کاهش خطر تشکیل سنگ کمک کنند.
از میان آنها، سیب یکی از بهترین گزینه‌هاست؛ زیرا سرشار از فیبر محلول است که به کاهش کلسترول صفراوی کمک می‌ کند.
لیمو ترش نیز با داشتن ویتامین C و خاصیت قلیایی، به پاک‌ سازی کیسه صفرا کمک می‌ کند. گلابی، زغال‌ اخته و پاپایا هم از میوه‌ های مفید برای این مشکل هستند. البته میوه باید بخشی از یک رژیم غذایی کم‌ چرب و متعادل باشد.

پرسش‌های متداول (FAQs)

آیا می‌توان بدون جراحی سنگ کیسه صفرا را درمان کرد؟

در برخی موارد، با تغییر رژیم غذایی و داروها می‌توان سنگ‌ها را مدیریت کرد.

آیا مصرف داروهای گیاهی موثر در درمان سنگ کیسه صفرا است؟

برخی از داروهای گیاهی ممکن است در کاهش علائم مفید باشند؛ اما نباید جایگزین درمان‌های پزشکی شوند.

آیا خارج کردن کیسه صفرا تاثیری بر گوارش دارد؟

در بیشتر افراد، خارج کردن کیسه صفرا مشکل جدی ایجاد نمی‌کند؛ اما ممکن است به مدت کوتاهی تغییراتی در هضم چربی‌ها مشاهده شود.